چالش‌های کودکان کار در یک نگاه

نیازهای کودکان کار- نیوشا ضیغمی

ما امروز در کنار هم جمع شدیم تا در این مقاله با کمک نیوشا ضیغمی بازیگر محبوب و پرآوازه کشورمان که سفیر کودکان کار در ایران هستند، به مسئله‌ی کودکان کار و مشکلاتی که در مقابل این کودکان مظلوم، بی‌دفاع و زحمتکش صف کشیده‌اند و همواره مانند دیوی خشن و وحشتناک در صدد بلعیدن روح و روان پاک و همچنین فرصت کودکی کردن این عزیزان هستند صحبت کنیم و برای بهبود بخشیدن به زندگی این کودکان و همچنین چالش‌هایی که با آن‌ها در طول مسیر زندگی خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند با هم به تعامل گذاشته و راه‌حلی مناسب برای آن‌ها پیدا کنیم. همانطور که می‌دانید کودکان کار نسبت به افراد بزرگسال و نیز دیگر کودکان، در معرض آسیب‌های بسیاری قرار دارند، در واقع در یک دسته بندی می‌توانیم مهم‌ترین و با اهمیت‌ترین مسائلی که کودکان کار با آن روبرو هستند را به این صورت بیان کنیم:

  • مسائل اقتصادی
  • مسائل فرهنگی
  • مسائل روحی
  • مسائل فیزیکی
  • مسائل جسمی
  • مسائل اجتماعی

اما در ادامه مطلب قصد داریم تک تک این مسائل را به طور جداگانه شکافته و در مورد آن صحبت کنیم، پس از شما عزیزان تقاضا داریم چشمان زیبای خود را تا پایان مقاله در اختیار ما گذاشته و چند دقیقه‌ای را برای این کودکان مظلوم و بی‌دفاع وقت بگذارید تا با چالش‌های پیش روی این کودکان بیشتر آشنا شوید.

مسائل اقتصادی کودکان کار:

یک کودک کار در مرحله اول، متاسفانه به طور ناخواسته و براثر شرایط محیط و جامعه زاده اقتصاد نصف و نیمه یا بهتره بگم ناقص خانواده است که این موضوع نه تقصیر خانواده‌ها هست و نه تقصیر کودکان. متاسفانه به خاطر شرایط بد موجود در خانواده‌ها بیشتر این کودکان، نان‌آوران کوچک خانواده‌هایشان هستند. در واقع، یکی از متغیرهای اثرگذار در تبدیل شدن به یک کودک کار این است که اکثر این کودکان، متاسفانه خانواده‌هایشان در جامعه با مشکلات اقتصادی فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.  

در صورت نبود مشکلات اقتصادی در خانواده‌ها، بیشتر این کودکان همانند بچه‌های دیگر، به سادگی به زندگی روزمره خود ادامه داده و از دوران کودکی خود تمام لذت ممکن را خواهند برد. ولی متاسفانه به خاطر ضعف اقتصادی خانواده‌ها، این کودکان هستند که ناخواسته و به اجبار برای گذران امورات خود و خانواده‌هایشان مشغول به کار شوند. اکثرا والدین این کودکان یا قادر به کار کردن نیستند یعنی (متاسفانه یا دچار از کار افتادگی شده‌اند یا گرفتار دام اعتیاد شده‌اند و …)، یا یکی از سرپرستان خانواده یعنی مادر یا پدر از دنیا رفته‌اند و یا این که اصولا کودک کار، نبود سایه هر دو سرپرست خانواده را بالا سر خود احساس می‌کند. به عبارت بهتر بیایید اینگونه بیان کنیم:

1-در بعضی از موارد، نه پدر و نه حتی مادر حالا به دلیل ناتوانی جسمی و یا روحی قادر به کار کردن نیستند و اینجاست که کودک مجبور است به عنوان نان‌آور خانه کار کند.

2-گاهی اعتیاد پدر یا مادر و در بعضی از خانواده‌ها هم متاسفانه هر دو سرپرست خانواده گرفتار دام اعتیاد شده‌اند که همین امر مانع از اشتغال سرپرستان خانواده می‌شود و کودک مجبور است که در بیرون از خانه کار کند.

3-کودکانی هم هستند که در عین سلامتی جسمی و تندرستی سرپرستان‌شان متاسفانه به علت وضعیت بد اقتصادی حاکم بر جامعه و درآمد کم و ناچیز خانواده، ناچار هستند برای کمک به خانواده مشغول کار در بیرون از خانه شوند.

در همچین شرایطی است که کودک از سر اجبار و ناخواسته مجبور است جهت تهیه مایحتاج روزانه خانواده به کارهای سخت و در حین حال طاقت فرسا تن دهد.

مسائل فرهنگی:

اما دسته دوم از مسائلی که یک کودک کار با آن روبرو است، شامل مسائل فرهنگی می‌باشد. نیوشا ضیغمی در مورد این موضوع می‌گوید: از اصلی‌ترین و در حین حال مهم‌ترین مسائل فرهنگی این کودکان می‌توان متاسفانه به ضعف بنیاد خانواده اشاره کرد که توجه به این موضوع برای جامعه بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

از جایی که نخستین وظیفه خانواده یاد دادن رفتارهای صحیح و قابل قبول در اجتماع است.

خانواده دروازه‌ای جهت ورود کودک به اجتماع وسیع و گسترده به شمار می‌آید، دروازه‌ای که هرچقدر زیبا، محکم و با دوام باشد کودک خیلی بهتر و راحت‌تر وارده جامعه شده و می‌تواند رابطه‌ی خوبی با مردم جامعه برقرار کند. به بیانی بهتر، خانواده کلیدی برای کودکان جهت ورود به جامعه‌ای پر رمز و راز می‌باشند. ولی متاسفانه این کودکان، به خاطر ضعف در بنیاد خانواده، رفتارهای مناسب اجتماع خود را فرا نمی‌گیرند. از طرفی هم بسیاری از تفکرهای نادرست و غلط فرهنگی به خاطر عدم برقراری ارتباط این خانواده‌ها و کودکان آن‌ها با اجتماع قانونمند، تولید و مجددا بازتولید شده و در موارد گوناگونی از نسلی به نسل دیگر انتقال داده می‌شود.

بَرای نمونه:

الف- کار کودک برای بعضی از پدر و مادرها امری عادی و در حین حال قانونمند است.

ب- بسیاری از خانواده‌ها هستند که متاسفانه درس خواندن کودکان خود را مناسب آینده‌ی آن‌ها نمی‌دانند.

ج- برای بسیاری از خانواده‌ها این موضوع قابل پذیرش است که با وجود این که خودشان وضعیت جسمی سالمی دارند، کودک‌شان باید حتما به کار کردن بپردازد.  

به همین دلیل می‌توان اینگونه گفت که، با عرض تاسف فقر فرهنگی خانواده‌های این کودکان مظلوم، بیشتر از فقر اقتصادی آن‌ها نباشد کمتر نیست.

مشکلات کودکان کار در ایران- نیوشا ضیغمی

مسائل روحی و روانی:

بسیاری از کودکان کار به دلیل وضعیت مکان زندگی (محله)، وضعیت محل کار، شرایط نامناسب خانواده و … با آسیب‌های فراوانی روبرو می‌شوند. محیط خانواده در خانواده‌های کودکان کار، بجای این که مکان مناسبی جهت تسکین روحی این کودکان باشد، بلعکس عمل می‌کند، یعنی مکانی است که این کودکان در آن هیچگاه احساس آرامش نمی‌کنند. خشونت جنسی چه در خیابان و یا محل کار و چه در خانه، وضعیت اقتصادی خانواده، خشونت خانوادگی و … آسیب‌های بزرگ و جبران ناپذیری بر روی روح و روان این فرشتگان زمینی می‌گذارد. اکثر این کودکان متاسفانه با مشکلاتی همچون نداشتن اطمینان به دیگران، نداشتن اعتماد به نفس، گریزان بودن از جامعه و … روبرو هستند.

مسائل فیزیکی کودکان کار:

مسائل فیزیکی و یا کالبدی را به راحتی می‌توان در قالب محیط زندگی این کودکان به طور خلاصه بیان کرد. اکثر این کودکان، در محله‌هایی آسیب پذیر و فقیر زندگی می‌کنند. محله‌هایی که کمترین و ابتدایی‌ترین شرایط لازم جهت زندگی مناسب را ندارند. این کودکان در اتاق‌هایی کوچک کم نور همراه با خانواده‌های خود زندگی می‌کنند که برخی از این خانه‌ها تشکیل شده از چندین اتاق مختلف هستند، خانه‌هایی که اکثرا نه تنها حمام هم ندارند بلکه از سرویس بهداشتی مناسبی هم برخوردار نیستند و یا این که حتی میان همه‌ی اهالی ساکن در خانه مشترک می‌باشد.

به بیانی دیگر، از سختی‌های این کودکان، فراوانی خانوارهای موجود در یک خانه و یا حتی زندگی چندین نفر در یک اتاق به طور همزمان است. کوچه‌های محل زندگی این کودکان، اغلب باریک و تنگ می‌باشد به گونه‌ای که گذر کردن از آن‌ها به راحتی ممکن نیست. پارک‌های محل زندگی این کودکان هم پز است از افراد معتاد و بی‌خانمانی که متاسفانه محیط پارک را از کارکرد اصلی خود دور کرده‌اند.

مسائل جسمی کودکان کار:

مسائل جسمی هم، از جمله مسائل تاثیرگذار بر کودک کار به شمار می‌آید. کودکان کار، چون در سنین کودکی شروع به کار کردن می‌کنند، چه در بازه زمانی کوتاه، مین مدت و یا چه در بازه زمانی طولانی، با آسیب‌های گوناگون جسمی مواجه خواهند شد. کودکان کار به علت اشتغال به کارهای زیادی همانند کار بر سر چهارراه‌ها، کار در باربری‌ها و حمل بار، کار در کوره پزخانه‌ها، کارهای سنگین در کارگاه‌ها و … در معرض انواع مختلف آسیب‌های جسمانی قرار دارند که این آسیب‌ها می‌توانند برای آن‌ها بسیار خطرناک باشند. به گونه‌ای که اکثر این کودکان در میان سالی، به انواع گوناگونی از بیماری‌های جسمی همچون مشکلات مربوط به کمر و ستون فقرات، مفاصل و … را دچار شده و متاسفانه درد آن‌ها را تجربه خواهند کرد. از طرفی، این کودکان به خاطر مشکلات اقتصادی که خانواده‌های آن‌ها دارند به سوء تغذیه دچار شده و عوارضی ناشی از سوء تغذیه همچون بیماری‌های کبدی، کم خونی، تورم غده تیروئید و … مبتلا خواهند شد.

شغل‌های کودکان کار- نیوشا ضیغمی

مسائل اجتماعی:

نیوشا ضیغمی به این موضوع تاکید بسیاری می‌کند که از اصلی‌ترین، با اهمیت‌ترین و در حین حال مهم‌ترین مسائل اجتماعی که این کودکان با آن‌ها روبرو هستند شامل تجاوز، اعتیاد، وضعیت آموزشی و تحصیل و … می‌باشد. شمار بسیاری از کودکان کار به خاطر فقر اقتصادی و همچنین فقر فرهنگی نمی‌توانند به تحصیل بپردازند. به بیانی ساده‌تر، فقر فرهنگی و همچنین فقر اقتصادی، کودکان کار را با مسائل اجتماعی مختلفی روبرو خواهد کرد. فقر فرهنگی دقیقا آنجایی اثرگذار هست که خانواده‌های هستند که معمولا جایگاهی را برای کسب علم و دانش را تصور نکرده و فراگیری آن را برای فرزندان خود مفید و مؤثر نمی‌دانند. فقر اقتصادی هم که دلیل تاثیرگذاری آن واضح و روشن است و خیلی نیاز به توضیح ندارد. انجام دادن کار و سعی و تلاش جهت فراهم ساختن نیازهای اولیه زندگی، موجب می‌شود که فکر کردن به تحصیل برای کار، جزو آخرین و کم رنگ‌ترین دغدغه‌های ذهنی او محسوب شود. در اصل، متاسفانه کار و زحمات روزانه فرصت و اجازه پرداختن به کسب علم و تحصیل را به بیشتر این کودکان نمی‌دهد. متاسفانه اعتیاد هم از جمله مسائل مهمی است که بر سر راه این کودکان قرار دارد. این کودکان اکثرا در خیابان و محل زندگی خود با اشخاص مختلفی در تماس هستند و این تماس‌های پی‌درپی با اشخاص ناهنجار اجتماعی، درصد و احتمال گرفتار شدن این کودکان را در دام اعتیاد را فراهم ساخته و چندین برابر می‌کند. از جایی که که محل زندگی این کودکان موقعیت مکانی خوب و مناسبی قرار ندارد، و این مکان‌ها هم جدا، خود از جمله مناطق آسیب پذیر شمرده می‌شوند، دام بزرگی به نام اعتیاد پیوسته در کمین این کودکان است که آن‌ها را گرفتار خود کند.
تجاوز، یکی دیگر از مسائلی است که کودکان کار با آن روبرو هستند. به خاطر بالا بودن میزان ارتباطات روزانه کودکان کار در کارگاه‌ها و خیابان‌ها و … امکان دارد که این کودکان در خطر سوء استفاده‌های گوناگون قرار بگیرند.
از دیگر مسائلی که نیوشا ضیغمی سفیر کودکان کار ایران در مورد آن صحبت می‌کند، وضعیت هویتی این کودکان می‌باشد. متاسفانه بخش بسیار چشمگیری از این کودکان، یا از اتباع ساکن در ایران هستند و یا این که تنها فقط مادران آن‌ها ایرانی هستند. این وضعیت باعث شده که در موارد مختلفی در اجتماع با مشکلات بسیار زیادی همچون دستگیری توسط سازمان‌مربوطه به دلیل نداشتن گرین کارت، ثبت نام در مدارس و … رودررو شوند. در کل می‌توانیم این مسائل را یک چرخه‌ی آسیب رسان به کودکان کار بیان کنیم. چرخه‌ای که کودک بی‌گناه و مظلوم کار ما گرفتار آن شده و نجات از آن تقریبا کاری بسیار سخت و دشوار هست و به این سادگی امکان پذیر نخواهد بود. نقش سازمان‌های دولتی و نهاد‌های مردمی می‌تواند بسیار اثرگذار و کارساز باشد، البته به شرطی که یک نوع اتفاق نظر و همسویی همراه با داشتن وحدت با یکدیگر را در پیش روی خود بگیرند.

آخرین مقالات ما:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *